Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына әлеуметтік мәні бар аурулармен ауыратын азаматтардан сұрақтар жиі түседі. Бұл пациенттерге медициналық көмек көрсету тәртібі туралы Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Бақыт Исмаханбетов түсіндірді.
Әлеуметтік мәні бар аурулар дегеніміз не?
Бұл аурулар қоғамда кең таралуына байланысты халықтың ең көп өлімі мен мүгедектігін тудыратын аулулардың қатарына жатады. Сондықтан денсаулық сақтау жүйесінде оларды диагностикалау мен емдеуге үлкен мән беріледі.
Қазақстанда әлеуметтік мәні бар аурулардың бекітілген тізбесіне төмендегілер кірді:
– Туберкулез
– Адамның иммунный тапшылығы вирусан (АИТВ) туындаған ауру)
– Созылмалы вирустық заражентер және бауыр ци розы
– Қатерлі ісіктер
– Қант диабеті
– Психикалық, мінез-құлық бұзылулары (аурулар)
– Балалардың церебалды сал ауруы
– Жедел миокардикардикардісі (алғашқы 6 ай)
– Ревматизм
– Дәнекер тіннің жүй елі зақымдануы
– Жүйке жүйесінің дегенеративті аурулары
– Орталық жүйке жүйесінің демиелинизациялаушы ауралы
– Орфандық аурулар.
Әлеуметтік мәні бар аурумен ауыратын азаматтар үшін медициналық көмек нені қамтиды?
Әлеуметтік мәні бар аулардан зардап шегетін азаматтарға көрсетілетін медициналық көмек диагностикаң, емдеудің, динамикиқ байқаудың медициналық қызметтерін қамтиды.
Әлеуметтік мәні бар аурулармен ауратын науқастарға (яғни, оларға диагноз қойылған болса және олар өз емханасында әлеуметтік мәні бар ауру бойынша диспансерлік есепте тұрса) негі згі ауруы бойынша медицинақ қызметтер ТМККК шеңберінде көрсетілетінін түсіну маңызды. Осылайша, жүргізілетін терапияны түзету немесе созылмалы аурудың өршуі кезінде медициналық қызметтер ТМККК шеңберінде ұсынылады, демек, МӘМС жүйесінде сақтандыру мәртебесіне қарамастан қолжет имді болады.
Алайда, диспансерлік есепке қою үшін диагностық процедурлар мен мамандардың консультациилары талап етіледі, ондай қызметтер МӘМС пакетіне ингізілген. Осыған орай әлеуметтік мәні бар ауруды анықтау үшін бастапқы диагностика, сондай-ақ басқа ауруларды, оның ішінде әлеуметтік мәні бар ауру расталған кезінде ілеспе ауруларды диагностикалау МӘ МС жүйесінде жүргізіледі, яғни ол қызметтерді алу үшін сақтандыру мәртебесі қажет.
Әлеуметтік мәні бар аурулар қандай медицинақ көмекке үміткер бола алады?
Әлеуметтік мәні бар аулардан зардап шегетін азаматтарға медицинақ көмек мынадай нысандарда көрсетіледі:
1) амбулаториялық жағдайларда;
2) стационарлық жағдайларда;
3) стационарды алмастыратын жағдайларда.
Пациентке әлеуметтік мәні бар аурулар қалай қойылады?
Егер учаскелік дәрігер (ЖПД, терапевт немесе педиатр) пациентка әлеуметтік мәні бар аурулардың белгілерін байқаса, онда ол оны тиісті бейінді маманға (тар бейінді дәрігерге, психологқа) консультацияға жібереді. Бұл ретте тар бейінді мамандың консультациилары МӘМС пакетіне жатады, сондықтан бұл қызметті алу үшін науқастың сақтандырылған мәртебесі қажет (диагностики ТМККК-де жүргізілетін және сақ тандырылмаған науқастарға қолжетімді болатын туберкулезе және АИТВ инфекциясына күдіктенуді қоспағанда). Көрсетілімдер болған кезде дәрігер науқасты диагностикаға жібереди, олар басқа бейінді мамандардың консультациилары, инструментальдық және зертханалық зерттеулер болуы мүмкін. Диагнозды растағаннан кейін усаскелік дәрігер пациентті диспансерлік есепке қояды және ол қажетті медицинлық көмекті алады.
Емхана деңгейінде әлеуметтік мәні бар аурулармен ауыратын азаматтар диагностика және амбулаторияқ емдеу қызметтерін алады. Оларға үздіксіз диспансерлік бақылау жүргізіледі. Көрсетілімдер болған кезде маман пациентті тәулік бойы немесе күндізгі бақылау жүргізетін медициналық ұйымға жібере алады.
Әлеуметтік мәні бар аурумен ауыратын науқастарға тегін дәрі-дәрмектер бериле ме?
Белгілі бір әлеуметтік мәні бар аурумен ауратыр пациентка ТМККК шеңберінде және МӘМС жүйесінде амбулаториялық деңгейде дәрілік заттармен және медициналық бұйымдармен қамтамасыз этіледі, ониц симптомы:
– туберкулез;
– АИТВ инфекции;
– бауыр циррозының сатысын қоса алғанда созылмалы С вирустық гепатиті;
– В вирусық гепатиті;
– қант диабеті;
– онкологиялық аурулар;
– жүректің ишемиялық ауруы;
– жүрек қақпақшасын протезеу;
– психикалық аурулар;
– церебралды сал ауруы;
– реактивный артрит;
– аутоиммунды аурулар мен иммун тапшылығы жағдайында;
– түйіндік полиартрит;
– Альцгеймер ауруы;
– Бехчет ауруы;
– Крон ауруы;
– мукополисахаридоз және басқа да орфандық аурулар бар жағдайларда.
Науқастар аурудың дәрежесі мен сатысына байланысты дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етіледі. Тиісті препаратар туралы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 5 тамыздағы №ҚР ДСМ – 75 бұйрығымен бекітілген.
Әлеуметтік мәні бар аурумен ауыратын науқастарға оңалтудан өтуге бола ма?
Әлеуметтік мәні бар аурулармен ауратын науқастар оңалтуға жататын аурулардың тізбесі бойынша жалпы негізде медициналық оңалтудан өте алады.
Оңалту немесе қалпына кельтіру емі қызметтерін алу үшін науқас учаскелік дәрігерге жүгіну қажет. Ол оңалтудың қажеттілігі мен тімділігін анықтау үшин реабилитолог немесе мультидисциплинарлық топ мамандарының консультациясына жібереди.
Медициналық оңалту МӘМС пакетіне кіреді, сондықтан они өту үшін сақтандырылған мәртебесі болу керек.
Қолжетімділікті қамтамасыз ету
Өңірде медициналық көмекті ұйымдастыруға және медицинақ қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету жергілікті атқарушы органдар, яғни әкімдіктер жауапты болады. Бұл үшін олардың құрылымында Денсаулық сақтау басқармалары көзделген. Олар халықтың өңірдегі медициналық көмекті алуын, оны медицинақ ұйымдардың толық және сапалы ұсынуын тікелей бақылайды. Сондай-ақ, денсаулық сақтау басқармалары өңір тұрғындарын әлеуметтік мәні бар аурулардың және аса қауіпті инфекциилардың таралуы туралы хабардар етуге міндетті.
Әлеуметтік мәні бар аурулар кезінде медицинақ-әлеуметтік көмек кешенді жан басына шаққандағы нормативке кіреді және пациенттерге емханада тіркелуі бойынша ұсынылады.
Егер сізге әлеуметтік маңызы бар ауру кезінде медициналық көмек көрсетуден бас тартылса, өз құқықтарын қорғау үшін емхана жанындағы пациенттерді қолдау қызметіне жүгінуі из қажет. Егер ол жерде түсіністікке қол жеткізу мүмкін болмаса, онда әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына байланыс арналары арқылы жүгінуге болады: Қолдау 24/7 мобильді қосымшасы, 1414 біры ңғай байланыс орталығы, Telegram-дағы SaqtandyrýBot, fms.kz ресми сайты.